Κορυφαίος στόχος του PEN Greece δε θα μπορούσε να είναι άλλος από τη διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Ορίζοντας ως απαρχή της προσπάθειας αυτής τη γνώση της νεοελληνικής λογοτεχνικής πραγματικότητας, το PEN Greece τιμά και αγκαλιάζει τους νεοέλληνες δημιουργούς σε μια προσπάθεια ανάδειξης της λογοτεχνίας, και προώθησης της φιλαναγνωσίας.
Από την εποχή του Ομήρου, της Σαπφούς και του Αρχίλοχου ο ελληνικός λαός επιμένει να προσδιορίζεται μέσα από την ποίηση και αργότερα την πεζογραφία καταθέτοντας σε μια αδιάσπαστη συνέχεια αιώνων κείμενα εξαιρετικής σημασίας, στην ίδια πάντοτε γλώσσα και αν κάτι ορίζει την κεφαλαιώδη σημασία της ελληνικής λογοτεχνίας είναι ακριβώς αυτή η αράγιστη στους αιώνες χρήση της ελληνικής γλώσσας με τους πολύτροπους συντακτικούς μηχανισμούς και την πολυμερή ιδεολογική προσέγγιση του κόσμου.
Από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας λοιπόν, η ελληνική λογοτεχνία προχωρά αλματωδώς, για να φτάσει στη σημερινή εποχή της Γ’ μεταπολεμικής γενιάς, μεταφέροντας στους αιώνες την ελληνική πολιτισμική παράδοση με τρόπο ακμαίο και ολοζώντανο. Ορίζοντας την απαρχή της νεοελληνικής λογοτεχνίας στην εποχή του Βυζαντίου, και συγκεκριμένα τον 11ο αιώνα όταν εμφανίστηκαν κείμενα γραμμένα για πρώτη φορά σε δημώδη γλώσσα, τα οποία προέρχονται από Βυζαντινοκρατούμενες και φραγκοκρατούμενες περιοχές, θα μπορούσαμε πολύ συνοπτικά να διακρίνουμε τρεις βασικές περίοδους της νεοελληνικής λογοτεχνίας:
- Η υστεροβυζαντινή περίοδος
- Η περίοδος 1453-1821, κατά την οποία έχουμε πολύ σημαντικά κείμενα από φραγκοκρατούμενες περιοχές αλλά και από τουρκοκρατούμενες, με σημαντικότερη την εποχή μέχρι το 1669 ενώ μετά κυριαρχεί η λογοτεχνία στις φραγκοκρατούμενες, κυρίως στα Επτάνησα. Προς το τέλος της περιόδου αυτής εμφανίζονται οι Φαναριώτες, οι οποίοι θα παίξουν μεγάλο ρόλο στα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης και θα εισάγουν την έννοια του Διαφωτισμού στην ελληνική λογοτεχνία.
- Η νεότερη ελληνική λογοτεχνία, η οποία αρχίζει ουσιαστικά από το 1821 και διαρκεί έως σήμερα.
Από το «Έπος του Διγενή Ακρίτα», κείμενο που ο Λίνος Πολίτης χαρακτήρισε ως «εθνικό έπος των νεωτέρων Ελλήνων», και το Δημοτικό τραγούδι και από τα Πτωχοπροδρομικά ποιήματα, που απευθύνονται στους αυτοκράτορες Ιωάννη Β’ Κομνηνό και Μανουήλ Κομνηνό μέχρι τους Θρήνους για την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, τη λογοτεχνία του Διαφωτισμού, της επτανησιακής σχολής με μέγιστους εκπροσώπους της τον Διονύσιο Σολωμό και τον Ανδρέα Κάλβο, του ρομαντισμού, της Α’ Αθηναϊκής σχολής, τη γενιά του ’20, τη γενιά του ’30, τη λογοτεχνία της Κατοχής και του εμφυλίου μέχρι και την Γ’ μεταπολεμική γενιά, η νεοελληνική λογοτεχνία γίνεται ο φορέας πολιτισμού που σηματοδοτεί την πορεία του νεοελληνικού κράτους και συνεχίζει την ανθρωπογεωγραφική του παράδοση.
Παρόλο που η Ελληνική γλώσσα και μια εσωστρεφής ομφαλοσκόπηση της λογοτεχνίας γίνονται συχνά τροχοπέδη στην εξελικτική ανέλιξη της νεοελληνικής λογοτεχνίας, εντούτοις σημαντικές έδρες στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου αφιερώνονται σε αυτήν και κορυφαίοι μελετητές στέκονται με αγάπη στα έργα της και της χαρίζουν υπέρτατες διακρίσεις παγκοσμίως. Κυριαρχούν οι δύο βραβεύσεις Ελλήνων ποιητών με τη μέγιστη λογοτεχνική διάκριση του Βραβείου Νόμπελ. Πρόκειται ασφαλώς για τη βράβευση του Γιώργου Σεφέρη το 1963 και του Οδυσσέα Ελύτη το 1979, σημαντικοί εκπρόσωποι της Γενιάς του ’30 που σηματοδότησε την ελληνική λογοτεχνία.
Σήμερα, είναι ανάγκη πλέον να δημιουργηθούν εκ νέου οι προϋποθέσεις εκείνες, οι οποίες θα επαναφέρουν την Ελληνική λογοτεχνία στον παγκόσμιο λογοτεχνικό χάρτη και θα εδραιώσουν τη ρωμαλέα παρουσία της στον χώρο. Το PEN Greece δημιουργήθηκε για να γίνει ο απαραίτητος αρωγός προς στην κατεύθυνση αυτή και έθεσε, εξαρχής, ως στόχο του να τιμήσει το παρελθόν και να ορίσει το μέλλον της νεοελληνικής λογοτεχνίας.
Τέσυ Μπάιλα, 08.10.2021