Αθήνα, 09 Μαΐου 2024
Επιστολή στην Πολιτική Ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού για τη σύσταση του φορέα «Ελληνικό Ίδρυμα Βιβλίου και Πολιτισμού»
Mε μεγάλη προσοχή και ενδιαφέρον το ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΦΙΛΩΝ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ PEN Greece παρακολούθησε τις διαβουλεύσεις για τον νέο φορέα για το Βιβλίο και τον Πολιτισμό «Ελληνικό Ίδρυμα Βιβλίου και Πολιτισμού» με τον διακριτικό τίτλο «ΕΛ.Ι.ΒΙ.Π» και εκφράζει την ικανοποίησή του για την πρόβλεψη περί εκπροσώπησης των συγγραφέων και μεταφραστών στο Δ.Σ. του υπό σύσταση φορέα.
Εντούτοις προκαλεί απορία η περιοριστική αναφορά στο νόμο (άρθρο 50, παρ. 3 ζ) σε «επαγγελματικούς φορείς συγγραφέων και μεταφραστών», για την υπόδειξη ενός μέλους στο Δ.Σ.. Και αυτό γιατί τη δεδομένη χρονική στιγμή δεν υφίστανται επαγγελματικοί φορείς συγγραφέων και μεταφραστών στην Ελλάδα, οι οποίοι να εκπροσωπούν συνολικά τους συγγραφείς και τους μεταφραστές, όπως συμβαίνει σε άλλες επαγγελματικές ομάδες, πολλοί δε εξ αυτών είναι μέλη σωματείων τα οποία δεν αυτοχαρακτηρίζονται ως «επαγγελματικά» στο καταστατικό τους. Όπως γνωρίζετε, στην Ελλάδα υπάρχουν σωματεία διακλαδικά, στα οποία συμμετέχουν συγγραφείς, μεταφραστές, εκδότες, εικονογράφοι, επιμελητές βιβλίων, δημοσιογράφοι, κριτικοί λογοτεχνίας ή συμμετέχουν με άλλες ιδιότητες μέλη που σχετίζονται άμεσα και διακλαδικά με το χώρο του βιβλίου. Ένα τέτοιο διακλαδικό σωματείο αποτελεί και το «PEN Greece», παρόλο που δεν εμπίπτει στην «στενή» έννοια του όρου «επαγγελματικό σωματείο».
Εξάλλου, όπως είναι επίσης γνωστό, δεν υπάρχει κάποιος φορέας που να δίνει άδεια άσκησης επαγγέλματος συγγραφέα ή μεταφραστή και οποιοσδήποτε έχει εκδώσει ένα έργο ή μεταφράσει ένα έργο ή έχει συμπεριληφθεί έργο του σε συλλογικές εκδόσεις, αυτομάτως έχει δικαίωμα να λαμβάνει δικαιώματα επί του πνευματικού του έργου από τους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης δικαιωμάτων και δικαιώματα επί των πωλήσεων του έργου του από τους εκδοτικούς οίκους και υπόκειται σε φορολογία για τη μετάφραση λογοτεχνικού έργου (ως μεταφραστής) ή για τις εισπράξεις πνευματικών δικαιωμάτων ως συγγραφέας από το Ελληνικό κράτος, ανεξαρτήτως αν είναι μέλος ενός «επαγγελματικού» σωματείου. Να σημειωθεί ότι δεν αναφερόμαστε στους πτυχιούχους μεταφραστές – διερμηνείς, αλλά στους υπόλοιπους μεταφραστές λογοτεχνικών ή μη λογοτεχνικών έργων, οι οποίοι έχουν προβεί σε έναρξη εργασιών και δραστηριοποιούνται με τους αντίστοιχους ΚΑΔ και δεν ανήκουν σε «επαγγελματικά» σωματεία μεταφραστών.
Ως εκ τούτου, πιστεύουμε ότι όλα τα λογοτεχνικά σωματεία που έχουν μέλη συγγραφείς ή μεταφραστές στην Ελλάδα ή χαρακτηρίζονται ως διακλαδικά στο χώρο του βιβλίου, έπρεπε να είχαν κληθεί πριν και κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου και στη συνέχεια να κληθούν να υποδείξουν μια προσωπικότητα για τη θέση του μέλους στο Δ.Σ., κατ’ άρθρ. 50, παρ. 3 ζ.
Εικάζουμε ότι το ίδιο θα ισχύσει και με το σύνολο των φορέων που εκπροσωπούν τους εκδότες όπως και με το σύνολο των φορέων που εκπροσωπούν τους βιβλιοπώλες, μέλη των οποίων συμμετέχουν και στα διακλαδικά σωματεία.
Ως εκ τούτου, και προκειμένου η εν λόγω διάταξη για την υπόδειξη ενός μέλους στο Δ.Σ. του νέου φορέα να εφαρμοστεί ουσιαστικά και αποτελεσματικά, παρακαλούμε να κληθούμε από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου και την αρμόδια διεύθυνση αυτού, προκειμένου να εκθέσουμε τις απόψεις μας σχετικά και με άλλα επιμέρους ζητήματα του νόμου και εν γένει για θέματα που αφορούν άμεσα τους συγγραφείς και τους μεταφραστές, για τα οποία το PEN Greece μπορεί μέσω της εμπειρίας του και της ουσιαστικής του δράσης ως διακλαδικό σωματείο να συμβάλει εποικοδομητικά.
Άλλωστε το PEN Greece ως το επίσημο παράρτημα του PEN International στην Ελλάδα, του κορυφαίου σωματείου λογοτεχνών παγκοσμίως, έχει συσταθεί με σκοπό και όραμα την προάσπιση της ελευθερίας της έκφρασης αλλά και την προώθηση της Ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό μέσω της διασύνδεσης και της επικοινωνίας του με τα 140 Εθνικά κέντρα του PEN, στόχος ο οποίος ταυτίζεται με τις καταστατικές αρχές και σκοπούς στην εξωστρέφεια του υπό σύσταση φορέα.