Οι πρώτες συζητήσεις για την ίδρυση του PEN GREECE ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 2019, με αφορμή μια σημαντική ημερίδα με θέμα «Το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό», που διοργανώθηκε από το λογοτεχνικό περιοδικό Literature.gr σε συνεργασία με την Διοργάνωση Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου του Δήμου Αθηναίων. Τα συμπεράσματα της ημερίδας, στην οποία συμμετείχαν 25 μεταφραστές και ελληνιστές από 22 χώρες, παρουσιάστηκαν σε ειδική εκδήλωση που φιλοξενήθηκε από τη 16η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης.
Η Ελλάδα ήταν μία από τις ελάχιστες χώρες όπου δεν λειτουργούσε επίσημο παράρτημα του PEN International. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα προβλήματα που εντοπίζονται ως προς την αποτελεσματική προβολή της ελληνικής λογοτεχνίας ‒και γενικότερα του ελληνικού βιβλίου‒ στο εξωτερικό, οδήγησε στη δημιουργία μιας ομάδας που ανέλαβε την πρωτοβουλία για τη σύσταση του PEN Greece και αποτελείται από τους: Χρήστο Οικονόμου, Εριφύλη Μαρωνίτη, Δημήτρη Σωτάκη, Ντίνα Σαρακηνού, Τέσυ Μπάιλα, Πανίνα Καρύδη και Λίνα Πανταλέων, μέλη σήμερα της προσωρινής διοίκησης. Το επόμενο βήμα ήταν η συγκρότηση της Ιδρυτικής ομάδας του PEN GREECE, στην οποία συμμετέχουν πεζογράφοι, ποιητές, εκδότες και άνθρωποι του βιβλίου.
Έχουν περάσει εκατό χρόνια αφότου ιδρύθηκε το PEN International στο Λονδίνο και τώρα ήρθε η ώρα να γίνει η Ελλάδα μέρος του παγκόσμιου δικτύου συγγραφέων, εκδοτών, αναγνωστών, κριτικών λογοτεχνίας, μεταφραστών, επιμελητών, δημιουργών της λογοτεχνίας γενικότερα, το οποίο δημιουργήθηκε για να τιμήσει τη λογοτεχνία παγκοσμίως. Η Ελλάδα είναι μία από τις ελάχιστες ευρωπαϊκές χώρες όπου το PEN δεν δραστηριοποιείται. Επομένως, τώρα πια είναι ένα αναγκαίο αίτημα η ίδρυση του PEN GREECE. (Χρήστος Οικονόμου)
Ένα αίτημα που ικανοποιεί την ανάγκη μας για τη δημιουργία ενός ευέλικτου οργανισμού, στην πραγματικότητα ενός ενεργού και αποτελεσματικού οργανισμού ο οποίος θα προσπαθήσει να προάγει και να προασπίζει τη λογοτεχνία στην Ελλάδα. Ενός οργανισμού που θα λειτουργεί σύμφωνα με τις αρχές του PEN International και θα αγωνίζεται για τη διατήρηση των αξιών και της Ιστορίας της ελληνικής λογοτεχνίας στην παγκόσμια γλωσσική πολυμορφία, δίνοντας έμφαση στον ρόλο της λογοτεχνίας στην ανάπτυξη του παγκόσμιου πολιτισμού. (Εριφύλη Μαρωνίτη)
Όταν οι Έλληνες δημιουργοί ενταχθούν σε αυτό το σπουδαίο παγκόσμιο δίκτυο πολιτισμού, θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν και να εκτιμήσουν την ποιότητά του. Το PEN GREECE θα είναι σε θέση να προωθήσει την ελληνική λογοτεχνία και να ενημερώσει τα μέλη του για μεταφραστικά προγράμματα, λογοτεχνικά φεστιβάλ, βραβεία και συλλογικές δράσεις. Η διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας στον κόσμο θα είναι ένας μεγάλος στόχος. (Ντίνα Σαρακηνού)
Ένας στόχος που όχι μόνο θα αναδείξει στους ξένους συγγραφείς, εκδότες και αναγνώστες τις δυνατότητες και τους ορίζοντες της ελληνικής λογοτεχνίας, αλλά θα εμπλουτίσει επίσης τον τρόπο σκέψης των ίδιων των Ελλήνων συγγραφέων. Το PEN Greece θα είναι ο τέλειος τρόπος συμμετοχής στην παγκόσμια λογοτεχνική επικοινωνία και μια μεγάλη ευκαιρία να επιτύχουμε συλλογικά. (Δημήτρης Σωτάκης)
Καθώς χωρίς ελευθερία δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική και καθοριστική λογοτεχνία. Η διεύρυνση των οριζόντων θα σημαίνει ότι οι Έλληνες λογοτέχνες, για πρώτη φορά, θα έχουν τη δύναμη να υπερασπιστούν την ελευθερία της έκφρασης και τον πλουραλισμό του λόγου χωρίς πιθανές διακρίσεις. Οι συγγραφείς των οποίων η φωνή παραμένει σιωπηλή ή κινδυνεύουν, θα έχουν έναν ουσιαστικό υποστηρικτή στον αγώνα τους, καθώς το PEN Greece αντιτίθεται σε κάθε προσπάθεια περιορισμού ή κατάργησης αυτού του θεμελιώδους δικαιώματος.( Πανίνα Καρύδη)
Έφτασε, λοιπόν, η στιγμή να δημιουργήσει η Ελλάδα το δικό της PEN σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αξίες του PEN International. Ήρθε η ώρα για την ενεργή σύνδεση των ξένων δημιουργών με την πλειοψηφία των ελλήνων δημιουργών σε εθνικό επίπεδο. Αυτή η σύνδεση θα οδηγήσει στην αξιολόγηση της ελληνικής γλωσσικής ποικιλομορφίας και κατά συνέπεια στη διατήρησή της, οδηγώντας τους ανθρώπους να ανακαλύψουν την ομορφιά που περιβάλλει αυτή την παγκόσμια ένωση και την επαναστατική δύναμή της. (Λίνα Πανταλέων)
Επειδή η λογοτεχνία ήταν πάντα μια ουσιαστική μορφή επανάστασης. Και αυτή η επανάσταση μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω μιας μοναδικής έκρηξης της λογοτεχνικής παιδείας.
Η ενοποίηση, η υποστήριξη και η αλληλεγγύη θα τονώσουν τη σύνδεση των Ελλήνων συγγραφέων με τους συγγραφείς διασυνοριακά και θα οδηγήσουν σε μια νέα λογοτεχνική πρόκληση για την Ελλάδα. Με άλλα λόγια, ήρθε, τελικά η ώρα για τη νέα εποχή στην ελληνική λογοτεχνία. Ήρθε η ώρα για το PEN Greece. (Τέσυ Μπάιλα)
Ύστερα από συντονισμένες προσπάθειες που διήρκεσαν ενάμιση χρόνο, διάστημα κατά το οποίο η προσωρινή δοίκηση του PEN GREECE ήταν σε συνεχή επικοινωνία με το PEN International, εγκρίθηκε η δημιουργία του PEN Greece στο Διεθνές Συνέδριο του PEN International του 2020 και πλέον το PEN Greece είναι γεγονός. Η ίδρυσή του ανακοινώθηκε επίσημα στο πλαίσιο της 17ης Διεθνούς Έκθεσης βιβλίου Θεσσαλονίκης.