Image Credit : Jaber Jehad Badwan via Wikkicommons
Δήλωση της Επιτροπής Συγγραφέων για την Ειρήνη του PEN International για την Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 2025
Κάθε χρόνο, στις 10 Δεκεμβρίου, ο κόσμος τιμά την Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε ανάμνηση της υιοθέτησης της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου το 1948. Εβδομήντα επτά χρόνια αργότερα, αυτή η υπόσχεση έχει πληγεί αλλά δεν έχει ακυρωθεί. Καθώς πλησιάζουμε στο τέλος του 2025, περισσότεροι από εξήντα πόλεμοι και ένοπλες συγκρούσεις μαίνονται σε ολόκληρο τον πλανήτη, ξεριζώνοντας εκατομμύρια ανθρώπους από τα σπίτια τους, διαβρώνοντας το κράτος δικαίου και κανονικοποιώντας μια πραγματικότητα στην οποία μαζικές θηριωδίες μεταδίδονται ζωντανά, αρχειοθετούνται και λησμονούνται μέσα στην ίδια ψηφιακή κίνηση.
Εμείς, η Επιτροπή Συγγραφέων για την Ειρήνη της PEN International, μιλάμε από και προς αυτόν τον κόσμο.
Μιλάμε ενάντια στη σκόπιμη στοχοποίηση αμάχων, στον βομβαρδισμό σχολείων και νοσοκομείων και στη χρήση της πείνας και της πολιορκίας ως όπλων πολέμου. Μιλάμε ενάντια στην εθνοκάθαρση και τη γενοκτονική βία· ενάντια στην ποινικοποίηση της διαφωνίας· ενάντια στη δίωξη, τη φυλάκιση και τη δολοφονία συγγραφέων, δημοσιογράφων και καλλιτεχνών που τολμούν να καταθέσουν τη μαρτυρία τους. Μιλάμε ενάντια στη βία με βάση το φύλο και την ανισότητα, και σε όλες τις μορφές περιθωριοποίησης με βάση τη φυλή, τη θρησκεία, τη γλώσσα, την αναπηρία ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου.
Μιλάμε επίσης ενάντια στις πιο σιωπηρές αρχιτεκτονικές της αδικίας:
ενάντια στην εργαλειοποίηση της φτώχειας και του χρέους·
ενάντια στις απομυζητικές οικονομικές πολιτικές που κρατούν ολόκληρες περιοχές σε διαρκή επισφάλεια·
ενάντια στις ψηφιακές πλατφόρμες που ενισχύουν το μίσος και το ψέμα πιο γρήγορα απ’ όσο μπορεί να ταξιδέψει ένα ποίημα·
ενάντια σε εταιρικούς και πολιτικούς δρώντες που αντιμετωπίζουν την αλήθεια ως διαπραγματεύσιμο εμπόρευμα.
Κι όμως επιμένουμε: αυτό δεν είναι μοίρα.
Οι άνθρωποι δημιούργησαν αυτά τα συστήματα· οι άνθρωποι μπορούν να τα αποδομήσουν και να τα ξαναφτιάξουν.
Πιστεύουμε ότι η ανθρωπότητα εξακολουθεί να έχει τη δύναμη να αντισταθεί στην επανάληψη της δικής της βίαιης ιστορίας. Στεκόμαστε μαζί με την επόμενη γενιά για να φανταστούμε – και να πραγματώσουμε – έναν κόσμο που αναγνωρίζει και υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα για όλους.
Ξέρουμε. Αλλά πώς μπορούμε να δράσουμε;
Ως συγγραφείς, δουλεύουμε με το πιο εύθραυστο και το πιο ανθεκτικό υλικό: τη γλώσσα. Αναζητούμε λέξεις, ιστορίες, ποίηση και πεζό λόγο που κρατούν ζωντανή την αλήθεια ότι κάθε ανθρώπινη ζωή είναι μοναδική και αναντικατάστατη. Γνωρίζουμε ότι η λογοτεχνία από μόνη της δεν μπορεί να σταματήσει μια βόμβα, μπορεί όμως να αρνηθεί το λεξιλόγιο που καθιστά τον βομβαρδισμό νοητό. Μπορεί να επιβραδύνει την ταχύτητα του μίσους. Μπορεί να οικοδομήσει, γραμμή τη γραμμή, μια μνήμη που αντιστέκεται στη διαγραφή.
Κι όμως, τα λόγια μας συχνά πνίγονται μέσα στον θόρυβο της προπαγάνδας και της πόλωσης. Όπως γράφει η Margaret Atwood, «Ο πόλεμος είναι αυτό που συμβαίνει όταν η γλώσσα αποτυγχάνει». Όταν το λεξιλόγιο καταρρέει σε συνθήματα, όταν οι άνθρωποι περιορίζονται σε κατηγορίες, όταν η απόχρωση και η πολυπλοκότητα καταγγέλλονται ως προδοσία, ο δρόμος προς τη βία γίνεται τρομακτικά σύντομος.
Θα παραδοθούμε στην απάθεια αντί να την αντιμετωπίσουμε με ενσυναίσθηση; Όχι, δεν θα το κάνουμε.
Επαναβεβαιώνουμε τη δέσμευσή μας να υπερασπιζόμαστε όσους διώκονται για τα λόγια τους, τις σιωπές τους και τις αρνήσεις τους. Επαναβεβαιώνουμε το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και το δικαίωμα πρόσβασης στην πληροφορία – δικαιώματα που δεν αποτελούν πολυτέλειες της ειρήνης, αλλά θεμελιώδεις προϋποθέσεις για να μπορέσει να υπάρξει οποιαδήποτε γνήσια ειρήνη.
Ωστόσο, αυτή την Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 2025, επιμένουμε: τα λόγια πρέπει να συνοδεύονται από πράξεις.
Ως εκ τούτου, απευθύνουμε έκκληση προς τις κυβερνήσεις και τους διεθνείς οργανισμούς:
- να θέσουν άμεσα τέρμα στη στοχοποίηση αμάχων και στην καταστροφή πολιτικών υποδομών και να τηρούν, χωρίς καμία εξαίρεση, τις αρχές του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου
- να εξασφαλίσουν την ασφαλή και απρόσκοπτη παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε όλους τους αμάχους που έχουν ανάγκη
- να εγγυηθούν την προστασία των συγγραφέων, των δημοσιογράφων, των καλλιτεχνών και των εργαζομένων στον πολιτισμό σε όλες τις ζώνες πολέμου και σύγκρουσης, μεταξύ άλλων μέσω κατεπείγουσας χορήγησης θεωρήσεων, ασφαλών διαδρόμων και προγραμμάτων φιλοξενίας
- να βάλουν τέλος στη χρήση της πείνας, του εξαναγκαστικού εκτοπισμού και της συλλογικής τιμωρίας ως εργαλείων πολέμου και πολιτικού ελέγχου.
- να στηρίξουν τα ανεξάρτητα δικαστήρια και τους μηχανισμούς διεθνούς δικαιοσύνης που είναι σε θέση να διερευνούν και να διώκουν ποινικά εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και γενοκτονία, ανεξαρτήτως της ταυτότητας ή των πολιτικών συμμαχιών των δραστών
- να επιτρέπουν και να προστατεύουν το έργο των τοπικών και διεθνών δημοσιογράφων, ώστε να μπορούν να μεταδίδουν με ασφάλεια από ζώνες πολέμου και συγκρούσεων και να χρηματοδοτούν επαρκώς τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, τη δημόσια ραδιοτηλεόραση και τους πολιτιστικούς θεσμούς, που αποτελούν κρίσιμες δικλείδες ασφαλείας απέναντι στον αυταρχισμό και την παραπληροφόρηση.
Απευθύνουμε έκκληση προς τις εταιρείες τεχνολογίας και τις διαδικτυακές πλατφόρμες:
- να πάψουν να αποκομίζουν κέρδη από την αλγοριθμική ενίσχυση ρητορικής μίσους, υποκίνησης σε βία και παραπληροφόρησης και να θέσουν τα συστήματά τους υπό ανεξάρτητη, δημοκρατική εποπτεία
- να προστατεύουν τους χρήστες που διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο -συμπεριλαμβανομένων συγγραφέων, δημοσιογράφων, υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μελών μειονοτικών κοινοτήτων – από στοχευμένη παρενόχληση, συντονισμένες εκστρατείες παραπληροφόρησης και ψηφιακή παρακολούθηση.
Απευθύνουμε έκκληση προς την πολεμική βιομηχανία και τα κράτη που τη ρυθμίζουν και την αδειοδοτούν:
- να αναγνωρίσουν ότι κάθε σύμβαση που υπογράφεται στην ασφάλεια των γραφείων αντηχεί στα ερείπια πόλεων και χωριών και
- να κινηθούν προς τη θέσπιση δεσμευτικών διεθνών περιορισμών στην εμπορία και εξαγωγή όπλων προς μέρη που εμπλέκονται σε σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Απευθύνουμε έκκληση προς τους συναδέλφους μας συγγραφείς, προς τις αναγνώστριες και τους αναγνώστες, και προς τους πολίτες παντού:
- να αρνηθούν τη γλώσσα της απανθρωποποίησης,
- να ενισχύουν τις φιμωμένες φωνές,
- να στηρίζουν τους οργανισμούς που προστατεύουν όσους βρίσκονται σε κίνδυνο,
- να μετατρέπουν την ιδιωτική απόγνωση σε δημόσια αλληλεγγύη.
- Η ειρήνη δεν είναι μόνο η απουσία σύγκρουσης καταγεγραμμένη σε μια συνθήκη και ξεχασμένη σε κάποιο αρχείο.
Είναι μια καθημερινή άσκηση δικαιοσύνης, λογοδοσίας, μνήμης και φαντασίας. - Όπως γράφει ο Σλοβένος ποιητής Boris A. Novak, «Η ελευθερία απαιτεί πράξη».
Παραφράζουμε: Η Ειρήνη απαιτεί πράξη. Είναι κάτι που κάνουμε· αλλιώς δεν υπάρχει. - Την Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 2025, δεσμευόμαστε για μία ακόμη φορά:
- να παρατηρούμε και να μαρτυρούμε,
- να μιλάμε και να ακούμε,
- να θυμόμαστε και να αντιστεκόμαστε.
- Η ειρήνη απαιτεί δράση.
- Η ειρήνη είναι αναγκαιότητα.
- Ειρήνη τώρα.
Επιτροπή Συγγραφέων για την Ειρήνη του PEN International
