Φωτογραφία: Katarzyna Kukielka
«Στο Συνέδριο αυτό στην Κρακοβία διαπιστώσαμε τη σημασία της κοινής μας αποστολής. Συγγραφείς από όλο τον κόσμο ενώθηκαν για να υπερασπιστούν την ελευθερία της έκφρασης, να σταθούν στο πλευρό όσων η φωνή σίγησε εξαιτίας του πολέμου, της λογοκρισίας και της εξορίας, και να διασφαλίσουν ότι οι λέξεις παραμένουν ελεύθερες. Η αλληλεγγύη μας και οι λέξεις μας, αποτελούν τη μεγαλύτερή μας δύναμη»
— Burhan Sonmez, Πρόεδρος του PEN International
Το PEN International ολοκλήρωσε το 91ο Συνέδριό του στην Κρακοβία, Πολωνία, στις 5 Σεπτεμβρίου 2025 –το οποίο διοργανώθηκε σε συνεργασία με το PEN Πολωνίας– υπό το σύνθημα «Η Ελευθερία των Λέξεων – Οι Λέξεις των Ελεύθερων». Το Συνέδριο υπενθυμίζει τη διαχρονική δύναμη της λογοτεχνίας να αντιστέκεται στην καταπίεση, να μαρτυρά τα γεγονότα και να επινοεί εναλλακτικές λύσεις για να αντιμετωπίσει την κρίση.
Σημαντικές Αποφάσεις και Ανακοινώσεις
Το 91ο Συνέδριο χαρακτηρίστηκε από σημαντικές αποφάσεις και ανακοινώσεις για το κίνημα PEN, συμπεριλαμβανομένου του διορισμού της Olga Tokarczuk, κορυφαίας λογοτεχνικής προσωπικότητας, ακτιβίστριας και βραβευμένης με Νόμπελ Πολωνής συγγραφέως, ως Αντιπροέδρου του PEN International.
Στη Γενική Συνέλευση των Αντιπροσώπων, το PEN International υιοθέτησε τέσσερα κατεπείγοντα ψηφίσματα, τα οποία: καλούν τους συγγραφείς να υπερασπιστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία της έκφρασης εν μέσω ανεξέλεγκτου αυταρχισμού και παγκόσμιας σύγκρουσης· προτρέπουν συγγραφείς και κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν την κλιματική κρίση ως το κυρίαρχο ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων της εποχής μας· επιβεβαιώνουν την προστασία του δικαιώματος ελεύθερης έκφρασης και της συμπερίληψης των τρανς και των διαφορετικών ως προς το φύλο ατόμων· και υπερασπίζονται την ελευθερία της έκφρασης στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Επιπλέον, οι αντιπρόσωποι ενέκριναν ένα Μανιφέστο για την Προστασία του Κλίματος, υπογεγραμμένο από βραβευμένους συγγραφείς, μεταξύ των οποίων οι Burhan Sonmez, Jennifer Clement, και Olga Tokarczuk. Το μανιφέστο υπογράμμισε την επείγουσα ανάγκη για αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και τη στενή σύνδεσή της με την ελευθερία της έκφρασης και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Σημαντικές στιγμές του Συνεδρίου αποτέλεσαν επίσης η επανεκλογή του Arne Svingen ως Διεθνούς Γραμματέα και η εκλογή του Mads Julius Elf ως μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου. Τα PEN Ισπανίας, PEN Γλωσσών της Ρωσίας, PEN Κάτω Σαξονικών και Φριζικών, και PEN Συρίας αναγνωρίστηκαν επίσημα ως τα νεότερα Κέντρα PEN.
Στο πλαίσιο του φετινού Συνεδρίου, το PEN Πολωνίας γιόρτασε την εκατοστή του επέτειο, σηματοδοτώντας 100 χρόνια αφοσιωμένης λογοτεχνικής δράσης και αμετακίνητης δέσμευσης για την υπεράσπιση της ελευθερίας της έκφρασης.
Συζητήσεις και Εκδηλώσεις
Το 91ο Συνέδριο του PEN International συγκέντρωσε συγγραφείς, ακτιβιστές και λογοτεχνικές προσωπικότητες από όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων οι Olga Tokarczuk, Νομπελίστρια και Αντιπρόεδρος του PEN International· Burhan Sonmez, Πρόεδρος του PEN International και μυθιστοριογράφος· και Margaret Atwood, Καναδή συγγραφέας και Αντιπρόεδρος του PEN.
Στο 91ο Συνέδριο συμμετείχαν επίσης οι Volodymyr Yermolenko, Πρόεδρος του PEN Ukraine· Natasha Lomouri, Εκτελεστική Διευθύντρια του PEN Georgia· Adam Michnik, Διευθυντής Σύνταξης της Gazeta Wyborcza· Taciana Niadbaj, Πρόεδρος του PEN Belarus· Kristina Sabaliauskaitė, Λιθουανή συγγραφέας και ιστορικός· Marek Radziwon, Πρόεδρος του Polish PEN Club· Pavlo Bylik, Ουκρανός ποιητής και μέλος του PEN International Secretariat· και Raja Shehadeh, Παλαιστίνιος δικηγόρος και ακτιβιστής ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε συζήτηση με τη Ludwika Włodek, Πολωνή κοινωνιολόγο και δημοσιογράφο. Οι συζητήσεις εστίασαν σε θέματα μνήμης, μετανάστευσης, καταπίεσης, εθνικισμού, πολέμου, ανθεκτικότητας, ταυτότητας και αποαποικιοποίησης — αναδεικνύοντας τη δύναμη της λογοτεχνίας να αντιμετωπίζει και να επαναπροσδιορίζει αυτές τις προκλήσεις.
Άλλα σημαντικά σημεία περιλάμβαναν αρκετές συζητήσεις σε πάνελ μεταξύ βραβευμένων συγγραφέων και αντιπροσώπων από Κέντρα PEN παγκοσμίως. Το Literature Knows No Frontiers, με συντονίστρια τη Justyna Czechowska, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Polish PEN Club, μεταφράστρια και λογοτεχνική ακτιβίστρια, συγκέντρωσε τους Λευκορώσους συγγραφείς Alhierd Bacharevic, μυθιστοριογράφο και μεταφραστή, και Julia Cimafiejeva, ποιήτρια και μεταφράστρια, διερευνώντας την ανθεκτικότητα της λογοτεχνίας πέρα από τα σύνορα.
Με όραμα το μέλλον: Η λογοτεχνία στο PEN συνυπολογίζοντας την κλιματική κρίση. Συντονίστρια η Αγγέλα Χριστοφίδου, Πρόεδρος του PEN Cyprus και ποιήτρια, που παρουσίασε τους Kulleh Grasi, διεπιστημονικό αυτόχθονα καλλιτέχνη από τη Μαλαισία, Lyz Jama Sáenz, ποιήτρια και μέλος του PEN Chiapas, και Nduko O Matigere, επικεφαλής της Africa Region του PEN International και Κενυάτη ακτιβιστή κοινωνικής δικαιοσύνης. Θέμα η ανάλυση των σχέσεων μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και άλλων κρίσιμων ζητημάτων κοινωνικής δικαιοσύνης.
Η Ελεύθερη Δημοσίευση: Αντίσταση, Κίνδυνος και Ριζοσπαστική Φαντασία, με συντονιστή τον Ronald Blunden, εκδότη και ιδρυτικό μέλος του Publishers Circle του PEN και τους Giovanni Hoepli, Αντιπρόεδρο της International Publishers Association, Kerstin Almegård, Πρόεδρο του PEN Sweden, Ayi Renaud Dossavi, ποιητή και Πρόεδρο της Young Writers Committee του PEN International από το Τόγκο, και τον Miguel Angel Oxlaj Cúmez του PEN Guatemala, ποιητή, συγγραφέα και μελετητή, οι οποίοι συζήτησαν την ανάγκη για θάρρος, ανθεκτικότητα και δημιουργικότητα μπροστά στην αυξανόμενη λογοκρισία και τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται.
Άλλα πάνελ περιλάμβαναν θέματα όπως Πολιτισμική Εξάλειψη, με συντονίστρια τη βραβευμένη δημοσιογράφο, παραγωγό και εκφωνήτρια Samira Mohyeddin, και τη συμμετοχή των Ishraga Mustafa, Σουδανή/Αυστριακή συγγραφέας και ιδρύτρια του aspiring PEN Sudan, Mayyu Ali, Rohingya ποιήτρια και συγγραφέας, Mahmoud Muna, Παλαιστίνιος συγγραφέας, εκδότης και βιβλιοπώλης (ο οποίος συνδέθηκε διαδικτυακά), και Ross Holder, επικεφαλής της Asia/Pacific Region του PEN International. Στο επίκεντρο η διατήρηση των περιθωριοποιημένων πολιτισμών.
Προώθηση της Αυτόχθονης Λογοτεχνίας και του Πολιτισμού στους Παγκόσμιους Διαλόγους, με συντονιστή τον Miguel Angel Oxlaj Cúmez και με συμμετοχή των Lyz Sáenz, Kulleh Grasi και Keyuk Yantén, μεταφραστή, δάσκαλο και πολιτιστικό σύμβουλο από τη Χιλή. Η συζήτηση ανέδειξε τις καίριες συνεισφορές των αυτόχθονων συγγραφέων στους παγκόσμιους λογοτεχνικούς διαλόγους.
————————-
Το PEN Greece συμμετείχε στις εργασίες του 91ου Συνεδρίου του PEN International με την παρουσίαση των Σημαντικών Λογοτεχνικών Βραβείων που απονεμήθηκαν σε γυναίκες την περίοδο 2024-2025, η οποία ετοιμάστηκε για το Συνέδριο της Επιτροπής Γυναικών Συγγραφέων του PEN International που έλαβε χώρα στις 2 Σεπτεμβρίου 2025 στην Κρακοβία, Πολωνία από τη Γενική Γραμματέα του PEN Greece, Εκπρόσωπο για την Επιτροπή Γυναικών Συγγραφέων του PEN Greece και μέλος του Advisory Board της Επιτροπής Γυναικών Συγγραφέων του PEN International, κ. Σωτηρία Γεωργαντή. Μπορείτε να παρακολουθήσετε την παρουσίαση εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=5zim-OFm-nk
