Στο πρώτο του άρθρο για την Επιτροπή Νέων Συγγραφέων του PEN, ο ακτιβιστής και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του PEN International, Ege Dündar, σχολιάζει τις πρόσφατες διαδηλώσεις με πρωτοβουλία της νεολαίας στην Τουρκία, την παγκόσμια καταστολή της ελευθερίας της έκφρασης και την αυξανόμενη ανάγκη για διασυνοριακή αλληλεγγύη.
Από τους δρόμους της Κωνσταντινούπολης έως τις πανεπιστημιουπόλεις ανά τον κόσμο, οι νέοι διακινδυνεύουν τα πάντα για να μιλήσουν ανοιχτά ενάντια στη λογοκρισία.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο:
Οι ελευθερίες στην Τουρκία δέχονται επίθεση εδώ και πολύ καιρό. Ωστόσο, μεγάλα τμήματα της κοινωνίας, με επικεφαλής τη νεολαία, αρνούνται να σιωπήσουν – όπως και οι συνομήλικοί τους σε πολλές άλλες χώρες. Οφείλουμε να τους στηρίξουμε.
Στις 19 Μαρτίου 2025, ο Εκρέμ Ιμάμογλου, δήμαρχος Κωνσταντινούπολης και βασικός αντίπαλος του Ερντογάν στις προκριματικές εκλογές για τις προεδρικές του 2028, συνελήφθη μαζί με 108 συνεργάτες του, με υποτιθέμενες κατηγορίες για «διαφθορά» και «τρομοκρατία». Το πανεπιστημιακό του πτυχίο, το οποίο είχε ισχύ για 30 χρόνια, ανακλήθηκε αιφνιδίως για να αποκλειστεί η υποψηφιότητά του. Η ενέργεια αυτή αποτελεί εμπαιγμό της δικαιοσύνης, ιδίως όταν πολλές από τις έρευνες για διαφθορά και νεποτισμό σε δήμους του κυβερνώντος κόμματος παραμένουν ατιμώρητες και αδιερεύνητες. Αντιθέτως, δημοσιογράφοι, δικηγόροι και οποιοσδήποτε αποκαλύπτει παρατυπίες στοχοποιείται συστηματικά και διώκεται.
Σε μια εμπνευσμένη επίδειξη ενότητας, διαδηλώσεις με πρωτοβουλία της νεολαίας ξέσπασαν στην Κωνσταντινούπολη και σε ολόκληρη την Τουρκία, με τη συμμετοχή να διπλασιάζεται καθημερινά. Παρά την απαγόρευση των δημόσιων συγκεντρώσεων, οι διαμαρτυρίες κατάφεραν να ενώσουν πολιτικές δυνάμεις που μέχρι πρότινος ήταν διασπασμένες και αλληλοαντικρουόμενες. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους, με αποκορύφωμα μια συγκέντρωση περίπου δύο εκατομμυρίων στις 29 Μαρτίου. Σε μια συμβολική πράξη, μέσα σε μία ημέρα, 15 εκατομμύρια πολίτες ψήφισαν υπέρ του Ιμάμογλου ως υποψήφιου προέδρου. Οι ειρηνικές αυτές διαδηλώσεις αποτελούν ισχυρή υπενθύμιση ότι, ακόμη και μετά από δεκαετίες καταστολής, οι νέες γενιές συνεχίζουν να υψώνουν τη φωνή τους.
Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση εντείνει τον έλεγχό της. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εσωτερικών, 1.583 άτομα έχουν συλληφθεί από τις 19 Μαρτίου, εκ των οποίων 301 είναι ηλικίας 15 έως 30 ετών. Οι περισσότεροι συνελήφθησαν επειδή συμμετείχαν σε διαδήλωση ή επειδή εξέφρασαν την άποψή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συμπεριλαμβανομένων πλατφορμών όπως το X, το οποίο διακηρύσσει ότι προασπίζεται την ελευθερία του λόγου, αλλά συμμορφώνεται με κυβερνητικά αιτήματα για αποκάλυψη και λογοκρισία λογαριασμών. Πολλοί έχουν συλληφθεί την αυγή για την έκφραση των απόψεών τους και έχουν υποστεί κακομεταχείριση ή έχουν φυλακιστεί με κατασκευασμένες κατηγορίες. Τα κοινωνικά δίκτυα υπολειτουργούν λόγω χαμηλού εύρους ζώνης, ενώ οι δημοσιογράφοι συλλαμβάνονται επειδή καλύπτουν αστυνομική βία. Τα λίγα εναπομείναντα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης κλείνουν κατά βούληση, τιμωρούνται με πρόστιμα και απειλούνται με αφαίρεση άδειας λειτουργίας.
Το PEN International και άλλοι οργανισμοί υπεράσπισης της ελευθερίας της έκφρασης έχουν ανταποκριθεί στις απειλές και τη βία κατά των δημοσιογράφων, των μέσων ενημέρωσης και της διαδικτυακής λογοκρισίας. Σύμφωνα με τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα, το 90% των μέσων ενημέρωσης στην Τουρκία βρίσκεται πλέον υπό κυβερνητικό έλεγχο. Σχεδόν δεν υπάρχει χώρος για την αλήθεια να ειπωθεί ή για τη διογκούμενη διαφωνία να ακουστεί.
Η νεολαία στην Τουρκία έχει ήδη υποφέρει αρκετά από την έλλειψη χώρου – σε κάθε έννοια. Οικονομικές δυσκολίες, αδικία, ανισότητα και αντιδημοκρατικές πρακτικές δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα. Οι περισσότεροι νέοι γνωρίζουν μόνο την κυριαρχία του κόμματος Ερντογάν εδώ και 23 χρόνια, με τα δικαιώματα και τις φωνές τους να καταπνίγονται από μια κυβέρνηση που ενισχύει τον διχασμό.
Στις μέρες μας, ένας στους τρεις ανθρώπους ηλικίας 15 έως 29 ετών στην Τουρκία δεν εργάζεται ούτε φοιτά σε εκπαιδευτικό ίδρυμα. Η ανεργία της νεολαίας έχει φτάσει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, σύμφωνα με το Futurebright Research Group, έναν από τους κορυφαίους οργανισμούς έρευνας αγοράς της χώρας.
Με περιορισμένες προοπτικές και αυξανόμενες απογοητεύσεις, οι νέοι δυσκολεύονται να ακουστούν, εν μέσω λογοκρισίας, περιορισμών πολιτικών ελευθεριών, αυταρχισμού και καταστολής της ελεύθερης έκφρασης. Οι αγώνες τους αντικατοπτρίζουν αυτούς πολλών άλλων νέων παγκοσμίως – εκρηκτικά ενοίκια, αυξανόμενη ανεργία, διαλυμένα συστήματα υγείας, συγκεντρωμένος πλούτος, κλιματική κατάρρευση, πόλεμοι, ρατσισμός και καταπίεση, εντός και εκτός συνόρων.
Αυτά τα φαινόμενα τροφοδοτούν την οργή. Η αδικία και η καταπίεση γεννούν βαθιά εδραιωμένα παράπονα και όταν αυτά επιμένουν, η αντίδραση γίνεται αναπόφευκτη.
Ωστόσο, οι νέοι που μιλούν ανοιχτά για τέτοια ζητήματα στοχοποιούνται όλο και περισσότερο, περιθωριοποιούνται και ποινικοποιούνται οι πράξεις τους σε ολοένα και περισσότερες χώρες, από την Κίνα ως τη Ρωσία, από τη Σερβία ως τη Γεωργία, από την Κένυα ως τη Μιανμάρ, από την Τουρκία ως το Μπαγκλαντές και αλλού. Πρόσφατα στις ΗΠΑ, εκατοντάδες αλλοδαποί φοιτητές έλαβαν εντολή να αυτοαπελαθούν ή να απελαθούν δια της βίας λόγω της φιλοπαλαιστινιακής τους δράσης σε πανεπιστήμια – είτε επειδή συμμετείχαν σε διαμαρτυρίες είτε επειδή ανάρτησαν σχετικό περιεχόμενο στα κοινωνικά δίκτυα. Η παγκόσμια καταστολή της ελεύθερης έκφρασης σηματοδοτεί τη φίμωση των αντιδράσεων σε μια σύγκλιση ποικίλων κρίσεων. Οι νέοι που πρόκειται να κληρονομήσουν αυτές τις κρίσεις βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, καλλιεργώντας την αλληλεγγύη, αντιμετωπίζοντας κοινούς αγώνες και αναζητώντας έναν δρόμο προς τα εμπρός.
Είμαι ένας από τους πολλούς των οποίων η ζωή ανετράπη από αυταρχικά καθεστώτα. Ήμουν φοιτητής όταν η οικογένειά μου στοχοποιήθηκε εξαιτίας της δημοσιογραφίας του πατέρα μου. Ο ίδιος συνελήφθη και φυλακίστηκε στην ίδια φυλακή όπου κρατείται σήμερα ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης. Ως διευθυντής της αντιπολιτευόμενης εφημερίδας Cumhuriyet, καταδικάστηκε με κατασκευασμένες κατηγορίες, και η μητέρα μου κι εγώ ξεκινήσαμε εκστρατεία για την απελευθέρωσή του. Η εισαγγελία ζητούσε την ισόβια δις καταδίκη του για ένα μόνο, αδιάσειστο ρεπορτάζ. Αν και το Ανώτατο Δικαστήριο διέταξε αργότερα την αποφυλάκισή του, δέχθηκε επίθεση έξω από το δικαστήριο από ένοπλο άνδρα και λίγο μετά, όλα τα περιουσιακά μας στοιχεία και τα διαβατήριά μας κατασχέθηκαν. Δεν είχαμε άλλη επιλογή από το να φύγουμε από τη χώρα. Ως 20χρονος, ήταν συντριπτικό να αντιμετωπίζω το σύνολο του κρατικού μηχανισμού – από τη Δικαιοσύνη και τα ΜΜΕ έως την Αστυνομία. Όμως θα ήταν πολύ δυσκολότερο να το αντέξω χωρίς τους αμέτρητους ανθρώπους που μας έδειξαν αλληλεγγύη, σε τοπικό και σε διεθνές επίπεδο. Σαν μια αλυσίδα υποστήριξης. Έτσι έμαθα και εντάχθηκα στο PEN International, τον μεγαλύτερο παγκόσμιο οργανισμό συγγραφέων. Το PEN International στήριξε και ενίσχυσε τη φωνή του πατέρα μου και τη δική μου, μεταφέροντάς την μέσα από το παγκόσμιο δίκτυό του, όπως έχει πράξει για αμέτρητους συγγραφείς υπό δίωξη στο παρελθόν, απλώς και μόνο επειδή άσκησαν το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης.
Τώρα, με το ίδιο πνεύμα αντίστασης και ανθεκτικότητας, στο PEN International δημιουργούμε ένα δίκτυο νέων συγγραφέων με εκπροσώπους από Κέντρα PEN σε όλο τον κόσμο – την Επιτροπή Νέων Συγγραφέων. Ήδη είναι εμφανές πόσο βαθιά διαπερνούν τα σύνορα οι αγώνες, οι ανάγκες και οι φιλοδοξίες μας. Στόχος μας είναι να ενισχύσουμε τις ιστορίες μας, να ανταλλάξουμε εμπειρίες και στρατηγικές, και να δημιουργήσουμε υποστηρικτικές και διαρκείς σχέσεις για ένα κοινό μέλλον.
Υπάρχει ένα κοινό αίσθημα υπερηφάνειας για τη νεολαία που υπερβαίνει τις ιδεολογίες. Αν και η λέξη «νεολαία» περιλαμβάνει μια εξαιρετικά διαφορετική ομάδα, σήμερα περισσότερο από ποτέ, χρειαζόμαστε αυτή τη συλλογική ταυτότητα για να σταθούμε ενωμένοι απέναντι στις επείγουσες προκλήσεις.
Το θάρρος των νέων – και ιδιαίτερα των νέων συγγραφέων – να αμφισβητήσουν το κατεστημένο αποτελεί καταλύτη αλλαγής. Μπορεί να καλλιεργήσει συνοχή και να προωθήσει την ειρήνη σε έναν κόσμο που πολώνεται διαρκώς. Αυτό είναι απαραίτητο, τόσο στην Τουρκία όσο και αλλού. Αλλά για μεγάλο μέρος της παγκόσμιας νεολαίας, είναι ολοένα και πιο δύσκολο ή επικίνδυνο να βρεθούν χώροι έκφρασης. Οφείλουμε να δημιουργήσουμε περισσότερους από αυτούς τους χώρους, ενωμένοι.
Οι νέοι συχνά υποεκπροσωπούνται ή εργαλειοποιούνται σε πολλούς τομείς. Όσοι υψώνουν το ανάστημά τους και ρισκάρουν τα πάντα για τις θεμελιώδεις ελευθερίες τους, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της έκφρασης, αξίζουν όχι μόνο επαίνους αλλά και απτή στήριξη και αλληλεγγύη.
Πρέπει να ακούμε ενεργά και να ανταποκρινόμαστε στις ανησυχίες των νέων στις κοινότητές μας. Όταν ενωθούν πέρα από τα χάσματα, οι φωνές τους γεφυρώνουν διαφορές και εμπνέουν υπερ-εξατομικευμένες κοινωνίες να συσπειρωθούν. Οι διαδηλώσεις στην Τουρκία μας υπενθυμίζουν αυτή τη συλλογική δύναμη – όπως συνοψίζεται στο σύνθημα:
«Καμία ελευθερία μόνος, ή όλοι μαζί ή κανείς». Είναι ένα κάλεσμα για ευρύτερη αλληλεγγύη, σε μια εποχή που τα κοινά μας προβλήματα και οι μελλοντικές μας προοπτικές απαιτούν συνδεδεμένους αγώνες.
