|PEN International|
ΣΕΡΒΙΑ:
ΜΑΖΙΚΕΣ ΔΙΑΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗ ΧΩΡΑ – ΣΤΟ ΣΤΟΧΑΣΤΡΟ
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ
ΜΑΖΙΚΕΣ ΔΙΑΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗ ΧΩΡΑ – ΣΤΟ ΣΤΟΧΑΣΤΡΟ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ
«Για μια ακόμη φορά, ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι στη Σερβία που καλύπτουν τις συνεχιζόμενες διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα, γίνονται στόχος των Σερβικών αρχών, κυβερνητικών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και troll, που δημιουργούν εμπόδια στο ρεπορτάζ τους ή τους δυσφημούν με την απόδοση δηλώσεων μίσους ή παραποιημένων βίντεο. Στηρίζουμε τους θαρραλέους δημοσιογράφους της Σερβίας, και καλούμε τις αρχές να περιφρουρήσουν την ασφάλειά τους» – Μα Τίντα, Επικεφαλής της Επιτροπής για Συγγραφείς στη Φυλακή του PEN International
7 Φεβρουαρίου 2025: οι Σερβικές αρχές θα πρέπει να στηρίξουν το δικαίωμα της ειρηνικής διαμαρτυρίας όπως και τη δυνατότητα των δημοσιογράφων για εμπεριστατωμένο ρεπορτάζ, αναφέρει το PEN International, καθώς συνεχίζονται με αμείωτη μαχητικότητα οι φοιτητικές διαδηλώσεις στη χώρα.
Οι πρόσφατες διαδηλώσεις ξεκίνησαν, όταν την 1η Νοεμβρίου 2024, 15 άνθρωποι πέθαναν και αρκετοί τραυματίστηκαν σοβαρά μετά την κατάρρευση της τσιμεντένιας στέγης του πρόσφατα ανακαινισμένου σιδηροδρομικού σταθμού στο Νόβι Σαντ, στη βόρεια Σερβία. Πολλοί κατηγόρησαν τις Σερβικές αρχές για την καταστροφή, καταλογίζοντας διαφθορά και ανικανότητα. Έκτοτε, δεκάδες χιλιάδες άτομα συμμετέχουν σε φοιτητικές διαδηλώσεις σε όλη τη Σερβία, πιέζοντας για διαφάνεια και ανάληψη ευθυνών. Υπό την πίεση των συνεχιζόμενων διαμαρτυριών παραιτήθηκε ο Υπουργός Μεταφορών της Σερβίας και ακολούθως ο πρωθυπουργός. Στις 3 Φεβρουαρίου 2025, ο Δικηγορικός Σύλλογος Σερβίας ανακοίνωσε αποχή των δικηγόρων από τα καθήκοντά τους για ένα μήνα, σε ένδειξη αλληλεγγύης, με αποτέλεσμα να παραλύσει το σύστημα απονομής δικαιοσύνης.
Διαδηλωτές έχουν ισχυριστεί ότι φιλοκυβερνητικές ομάδες επιδιώκουν στη διάρκεια κατεξοχήν ειρηνικών διαδηλώσεων, την πρόκληση βίαιων επεισοδίων, σε μια προσπάθεια να προκαλέσουν αναστάτωση και να τις υπονομεύσουν. Τα φιλοκυβερνητικά μέσα καλύπτουν με αρνητικό τόνο τις διαδηλώσεις και μάλιστα δημοσίευσαν τα προσωπικά δεδομένα διαδηλωτών, εγείροντας ανησυχίες για την ασφάλειά τους. Τον Ιανουάριο του 2025, δαιμονοποιήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωση η παράσταση του θεατρικού έργου του Όλιβερ Φρίλιτς με τίτλο Ζοράν Ντίντιτς, που ανέβηκε στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου. Το κεντρικό πρόσωπο ήταν ο Σέρβος πρωθυπουργός που δολοφονήθηκε το 2003, εξαιτίας της δημοκρατικής του στάσης και του πολέμου που εξαπέλυσε εναντίον του οργανωμένου εγκλήματος. Η παράσταση παρουσιάστηκε από τις εφημερίδες ευρείας κυκλοφορίας ως άλλο ένα παράδειγμα των φοιτητών που προσβάλλουν και προδίδουν τη Σερβία. Ο πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς ισχυρίστηκε ότι οι φοιτητές χρηματοδοτούνται από το εξωτερικό και κατηγόρησε τα ξένα μέσα ενημέρωσης ότι λένε ψέματα για τις διαδηλώσεις.
Δημοσιογράφοι στη Σερβία έχουν παρεμποδιστεί στο ρεπορτάζ τους για την κάλυψη των διαδηλώσεων και έχουν διασυρθεί από τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης. Μεταξύ αυτών που έχουν στοχοποιηθεί είναι ο Σέρβος παρουσιαστής και δημοσιογράφος Ζόραν Κέσιτς, ο οποίος κατέγραψε τουλάχιστον 200 απειλητικά γκράφιτι σε όλο το Βελιγράδι που τον συνδέουν με την τραγωδία στο Νόβι Σαντ, με αποτέλεσμα να προχωρήσει σε καταγγελία η Ένωση Ανεξάρτητων Ηλεκτρονικών Μέσων (Association of Independent Electronic Media – ANEM). Η Ανεξάρτητη Ένωση Δημοσιογράφων της Σερβίας (NUNS) κατέγραψε πάνω από 30 περιπτώσεις επιθέσεων, προπηλακισμών και εκφοβισμού εναντίον δημοσιογράφων, από κρατικούς αξιωματούχους, αστυνομικούς και ιδιώτες, μόνο τον Ιανουάριο 2025.
Σε μονταρισμένο βίντεο, που δημοσιεύτηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2025 και κοινοποιήθηκε ευρέως στις πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έδειχνε τους ηθοποιούς Μάρκο Γιάνκετιτς και Μιργιάνα Καράνοβιτς, τους δημοσιογράφους Ζόραν Κέσιτς, Γιελένα Ομπουτσίνα και Μάρκο Βιντότσκοβιτς, την θεατρική συγγραφέα Μπιλιάνα Σρμπλγιάνοβιτς και τον ιστορικό Μίλαν Πρότιτς να παρουσιάζονται ως υποστηρικτές της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου και να χαρακτηρίζονται προδότες. Κάποιοι από όσους εμφανίστηκαν στο βίντεο ανέφεραν ότι δέχτηκαν απειλές για τη ζωή τους. Στο Κόσσοβο έχουν προγραμματιστεί κοινοβουλευτικές εκλογές στις 9 Φεβρουαρίου, την ίδια ώρα που η ένταση επιτείνεται, ανάμεσα στη Σερβική εθνότητα και τη χώρα της Σερβίας.
Το PEN International καλεί τις σερβικές αρχές να συμμορφωθούν με τις εθνικές και διεθνείς υποχρεώσεις τους για την προάσπιση των δικαιωμάτων της ελευθερίας της έκφρασης και του συνέρχεσθαι, και να διασφαλίσουν ότι δημοσιογράφοι, συγγραφείς και ακτιβιστές μπορούν να μιλούν ανοικτά και να ενημερώνουν, χωρίς φόβο για αντίποινα.
Περισσότερες πληροφορίες για την ελευθερία της έκφρασης στη Σερβία, μπορείτε να δείτε στη σχετική αναφορά του PEN International Toxic Narratives. Silencing Expression in the Western Balkans.
