«Εν μέσω του αυξανόμενου αριθμού των νεκρών, της καταστροφής και των αναφορών για τρομακτικές θηριωδίες, οι δημοσιογράφοι στη Γάζα διακινδυνεύουν τη ζωή και τα άκρα τους για να καλύψουν τον πόλεμο. Η σκόπιμη στοχοποίηση δημοσιογράφων και οι αδιάκριτες επιθέσεις που σκοτώνουν ή τραυματίζουν δημοσιογράφους ισοδυναμούν με εγκλήματα πολέμου. Όλοι οι υπεύθυνοι πρέπει να λογοδοτήσουν. Η προστασία της ελευθερίας του Τύπου και η διασφάλιση της ασφάλειας των δημοσιογράφων είναι θεμελιώδους σημασίας σε περιόδους πολέμου και απαραίτητες για την παροχή ακριβούς και έγκαιρης πληροφόρησης στο κοινό».
Burhan Sonmez, Πρόεδρος του PEN International
Έχουν περάσει πάνω από έξι μήνες από τότε που άρχισε ο ανελέητος βομβαρδισμός της Γάζας από τον στρατό του Ισραήλ ως απάντηση σε μια επίθεση κατά του Ισραήλ από την ηγεσία της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023. Με συντριπτικά στοιχεία για παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για εγκλήματα πολέμου, ο απολογισμός για τη ζωή των δημοσιογράφων και η διάβρωση της ελευθερίας του Τύπου στη Γάζα και σε ολόκληρη την περιοχή έχουν φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα.
Διαβάστε περισσότερα για την ελευθερία του Τύπου εν μέσω του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα
Πόλεμος, Λογοκρισία και διώξεις: Η Έκθεση του PEN International (Case List 2023/2024) τεκμηριώνει πώς από τις 7 Οκτωβρίου, οι δημοσιογράφοι στη Γάζα και σε ολόκληρη την περιοχή αντιμετωπίζουν πρωτοφανείς εχθροπραξίες, εκφοβισμό και παρενόχληση, με αποτέλεσμα να τίθενται σημαντικές προκλήσεις για τα ρεπορτάζ και τη ζωή τους.
Σύμφωνα με την Επιτροπή για την Προστασία των Δημοσιογράφων (CPJ), τουλάχιστον 97 δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης σκοτώθηκαν μεταξύ της 7ης Οκτωβρίου 2023 και της 25ης Απριλίου 2024: 92 Παλαιστίνιοι, δύο Ισραηλινοί και τρεις Λιβανέζοι, σηματοδοτώντας την πιο θανατηφόρα περίοδο για τους δημοσιογράφους που έχει καταγραφεί ποτέ. Επιπλέον, 16 δημοσιογράφοι αναφέρθηκαν ως τραυματίες, τέσσερις αγνοούνται και 25 συνελήφθησαν. Η CPJ εξέφρασε κυρίως ανησυχίες για ένα προφανές σχέδιο στοχοποίησης των δημοσιογράφων και των οικογενειών τους από τον ισραηλινό στρατό.
Στη Γάζα, ο επικεφαλής του γραφείου του Al Jazeera Wael Al-Dahdouh τραυματίστηκε σε επίθεση με μη επανδρωμένο αεροσκάφος τον Δεκέμβριο του 2023. Προηγουμένως, έχασε τη γυναίκα του, τον γιο του, την κόρη του και τον εγγονό του σε ισραηλινή αεροπορική επιδρομή τον Οκτώβριο. Τον Ιανουάριο του 2024, έχασε τον μεγαλύτερο γιο του, τον δημοσιογράφο Hamza Al-Dahdouh, ο οποίος σκοτώθηκε μαζί με τον συνάδελφό του, Mustafa Thuraya, σε πυραυλική επίθεση εναντίον του αυτοκινήτου τους στη νότια Γάζα.
Τον Νοέμβριο, ο Anas al-Sharif, δημοσιογράφος και εικονολήπτης για το Al-Jazeera Arabic, ανέφερε ότι έλαβε απειλές μέσω τηλεφώνου από τις ισραηλινές αρχές, οι οποίες του έδιναν εντολή να σταματήσει την κάλυψη και να εγκαταλείψει τη βόρεια Γάζα. Τον Δεκέμβριο, το σπίτι της οικογένειάς του βομβαρδίστηκε από ισραηλινά αεροσκάφη με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ο ηλικιωμένος πατέρας του.
Στον Λίβανο, σύμφωνα με έρευνα του Reuters, ο δημοσιογράφος Issam Abdallah σκοτώθηκε και άλλοι έξι δημοσιογράφοι από το Al Jazeera, το Agence France-Presse και το Reuters τραυματίστηκαν από ισραηλινά βλήματα τανκς τον Οκτώβριο, παρόλο που φορούσαν τη διακριτική δημοσιογραφική ενδυμασία.
Στη Δυτική Όχθη, οργανώσεις για την ελευθερία του Τύπου ανέφεραν ότι από τις 7 Οκτωβρίου αυξήθηκαν οι συλλήψεις και ο εκφοβισμός Παλαιστίνιων δημοσιογράφων, με πολλούς δημοσιογράφους να αντιμετωπίζουν αυθαίρετη διοικητική κράτηση, παρενόχληση και εκφοβισμό από τις ισραηλινές δυνάμεις.
Ο Mustafa Sheta, ερευνητής, δημοσιογράφος και παραγωγός στο Θέατρο Ελευθερίας στον προσφυγικό καταυλισμό της Τζενίν, συνελήφθη κατά τη διάρκεια επιδρομής στο θέατρο τον Δεκέμβριο του 2023, κατά την οποία οι ισραηλινές δυνάμεις κατέστρεψαν τα γραφεία του και αργότερα εισέβαλαν στα σπίτια τριών μελών του. Ισραηλινοί στρατιώτες ανέκριναν τον Sheta για τις πολιτικές του δραστηριότητες κατά τη διάρκεια της κράτησής του. Παρά το γεγονός ότι δεν απαγγέλθηκαν κατηγορίες, ένα ισραηλινό στρατιωτικό δικαστήριο διέταξε τη διοικητική του κράτηση για έξι μήνες στις 31 Δεκεμβρίου.
Στο Ισραήλ, ο δημοσιογράφος της Alaraby TV Ahmed Darawsha αντιμετώπισε απειλές από έναν ένοπλο αστυνομικό ενώ έκανε ζωντανό ρεπορτάζ από το Ashdod τον Οκτώβριο. Την ίδια ημέρα, οι δημοσιογράφοι του BBC Muhannad Tutunji και Haitham Abudiab, μαζί με την αραβική ομάδα του BBC, δέχθηκαν επίθεση και κρατήθηκαν υπό την απειλή όπλου από την ισραηλινή αστυνομία στο Τελ Αβίβ. Επίσης, τον Οκτώβριο, ο Ισραηλινός δημοσιογράφος Israel Frey αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σπίτι του και να αναζητήσει καταφύγιο, αφού δέχθηκε επίθεση από εξτρεμιστικό όχλο, επειδή εξέφρασε την αλληλεγγύη του στους Παλαιστίνιους στη Γάζα και επέκρινε τις ενέργειες των ισραηλινών αρχών κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης.
Από τις 7 Οκτωβρίου, το Ισραήλ έχει εντείνει την πολιορκία της Γάζας, εμποδίζοντας τους ξένους δημοσιογράφους να καλύψουν τη σύγκρουση επί τόπου. Όσοι έχουν πρόσβαση είναι εκείνοι οι οποίοι έχουν ενταχθεί στον ισραηλινό στρατό, γεγονός που περιορίζει σημαντικά τα ρεπορτάζ τους. Οι περιορισμοί αυτοί έχουν περιορίσει σημαντικά τόσο την ελευθερία του Τύπου όσο και την πρόσβαση του κοινού στην πληροφόρηση.
Τον Φεβρουάριο του 2024, το PEN International εξέφρασε την ικανοποίησή του για τα προσωρινά μέτρα του Διεθνούς Δικαστηρίου που αποσκοπούν στην πρόληψη γενοκτονικών πράξεων στη Γάζα, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, της διατήρησης αποδεικτικών στοιχείων για εγκλήματα που διαπράχθηκαν στην περιοχή, στο πλαίσιο της Σύμβασης για τη Γενοκτονία.
Η προστασία των δημοσιογράφων είναι ζωτικής σημασίας τόσο σε καταστάσεις συγκρούσεων και πολέμων όσο και σε περιόδους ειρήνης, καθώς διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην παροχή ακριβούς και έγκαιρης πληροφόρησης στο κοινό, στην τεκμηρίωση των εχθροπραξιών και στην αναφορά εγκλημάτων πολέμου και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιπλέον, οι δημοσιογράφοι διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της ανεξάρτητης ροής πληροφοριών, στην υποστήριξη της διαφάνειας και στην απόδοση ευθυνών στις αρχές. Απαιτούνται επείγοντα μέτρα για να διασφαλιστεί η ασφάλεια των δημοσιογράφων και να καταστεί δυνατή η απεριόριστη ενημέρωση στη Γάζα και πέραν αυτής.
